قدم اول در طراحی کسب و کار تهیه یک فایل ارائه در قالب پاورپوینت است که اصطلاحا به آن Pitch Deck یا در فارسی به آن «اسلایدهای ارائه به سرمایه گذار استارتاپ» گفته میشود. حتی اگر کسب و کار شما استارتاپ نباشد یا حتی نخواهید سرمایه گذار جذب کنید، تهیه این فایل لازم است. با تهیه این فایل تکلیف شما با خودتان و شرکای احتمالی، روشن تر میشود.
این فایل از چند اسلاید تشکیل شده که در هر اسلاید بطور خلاصه یک موضوع کلیدی کسب و کار بیان میشود.
پیشنهاد می کنم اسلایدها را به صورت زیر طراحی کنید:
- نام کسب و کار، شعار، نام بنیانگذار، تاریخ (ماه و سال)، نسخه بازبینی فایل (شروع از 000)
- معرفی کلی کسب و کار یا به اصطلاح ارائه آسانسوری (فرض کنید در مدت زمان 30 ثانیه میخواهید کل کسب و کار خود را معرفی کنید). به ترتیب:
- بیان چراییِ وجود و لزوم این کسب و کار (فلسفه وجودی این کسب و کار چیست؟)
- بیان چیستی این کسب و کار (ماهیت این کسب و کار چیست؟)
- بیان چگونگی این کسب و کار (این کسب و کار چطور کار و درآمدزایی می کند؟)
- مساله (چه مساله ای را کشف کرده اید که کسب و کار شما راه حل آن مساله است؟)
- راهکار (راه حل شما برای مساله ای که کشف کرده اید چیست؟)
- محصول/خدمات (محصول یا خدمات اصلی خود را در این اسلاید بطور کامل شرح دهید)
- تحلیل رقبا (حتی اگر رقیب ندارید سعی کنید در این اسلاید چندتا از نزدیک ترین کسب و کارها به کسب و کار خود را به عنوان رقیب مطرح و تحلیل کنید)
- مزیت رقابتی (مزیت محصول/خدمات شما نسبت به رقبا چیست؟)
- بررسی بازار (وضعیت بازار کسب و کار خود را چگونه ارزیابی کرده اید و نتیجه این بررسی چه بوده است؟)
- مدل کسب و کار (منطق درآمدزایی سازمان شما چیست؟ روشهای گوناگونی وجود دارد مثلا فروش مستقیم محصول/خدمات، حق اشتراک، فریمیوم، فریمیوم وارونه، زیفربلات، فرانچایز و … ) برای اطلاعات بیشتر به کتاب «خلق مدل کسب و کار» نوشته الکساندر اوستروالدر (Osterwalder) مراجعه کنید یا برای آشنایی کلی، کلمه «مدل کسب و کار» در فارسی یا واژه Business Model در انگلیسی را در اینترنت جستجو کنید. در اسلاید مدل کسب و کار سعی کنید هر 9 جزء مدل کسب و کار را بیان کنید (بخش مشتریان، ارزش پیشنهادی به مشتریان، نحوه جذب و نگهداشت مشتریان، کانالهای ارتباط با مشتری، نحوه درآمدزایی سازمان، شرکای اصلی، منابع اصلی، فعالیت های اصلی، ساختار هزینه). بجای مدل کسب و کار اوستروالدر می توانید از مدل کسب و کار ناب (Lean Canvas) هم استفاده کنید که بسیار به هم شبیه اند. طبق تجربه من، کار با مدل کسب و کار لین اندکی راحت تر است و ابهام کمتری ایجاد می کند، هر چند تفاوت زیادی با بوم مدل کسب و کار اوستروالدر ندارد. پیشنهاد می کنم حتی اگر میخواهید بوم ناب (لین) را کار کنید، باز توصیه می کنم کتاب اوستروالدر را مطالعه کنید.
- برنامه مالی (سرمایه مورد نیاز؟ هزینه های انجام شده تا الان؟ سرمایه جمع شده تا الان؟ پیش بینی هزینه ها و درآمدها)
- معرفی تیم (کسب و کار در حال حاضر شامل چه افراد با چه تخصص هایی است؟ بیان یک رزومه ساده از هر نفر)
- چشم انداز (وضعیت مطلوب کسب و کار شما در یکسال آینده، دو سال آینده، 5 سال آینده و 10 سال آینده چیست؟ این چشم انداز را از دیدگاه های مختلف شرح دهید مثلا مالی، منابع انسانی، خدمات و محصولات و …)
- سنجه‌های کلیدی ( معیارهای سنجش وضعیت کسب و کار شما در هر مرحله از رشد چیست؟ چگونه و با چه معیاری متوجه میشوید در جهت درست حرکت می کنید یا نه؟)
- وضعیت موجود (وضعیت فعلی کسب و کارتان را شرح دهید. کسب و کار شما هم اکنون در چه مرحله ای است؟)
- تحلیل SWOT (وجود این اسلاید اختیاری است اما اگر بتوانید آنرا تهیه کنید خوب است. تحلیل سوات می گوید نقاط ضعف و قوت کسب و کار شما چیست (مسائل درون سازمانی) و تهدید ها و فرصت هایی (مسائل برون سازمانی) که برای کسب و کار شما وجود دارد چیستند؟ و استراتژی شما در برخورد با شرایط حاصل از تقابل اینها چیست؟)
- تماس با ما (اطلاعات تماس ارائه دهنده اسلایدها یا بنیانگذار کسب و کار)
برای بیان بهتر مطالب فوق می توانید از تصویر، گرافیک و عکس هم استفاده کنید.
با جستجوی pitch deck در اینترنت می توانید نمونه های موفق را ببینید و ایده بگیرید.